Tên di sản : Từ đường họ Phạm Đăng
Tỉnh/Thành phố : Thanh Hóa
Loại di tích :
Di tích lịch sử
Sô quyết định : Số 151/QĐ-UBND
Giới thiệu
Di tích đền thờ Phạm Quận Công là vị tướng phong chức Trụ Quốc Quận Công, người có nhiều công lao với nước với dân lúc đương thời. Khi ông mất được phong là bậc Đại Vương, là phúc thần của dân làng nên còn gọi là bậc bản thổ Thành Hoàng.
Đền thờ được xây dựng ở nơi có cảnh đẹp, vị trí linh thiêng ở nơi gần Ngã ba Bông, từ xa xưa. Song do biến thiên lịch sử, sự thay đổi địa lý nên đến đầu triều Nguyễn thì đã chuyển từ nội đệ về làng Cẩm Chướng như hiện nay.
Hiện nay đền xây dựng hướng tây Nam (Tây chếch Nam 30°). Thuộc thửa đất số 730, với diện tích 242m2. Diện tích xây dựng đền 70m2, khu vực sân và nhà khách 130 mỏ và lối đi lại.
Phía Bắc giáp thửa đất số 621/240m2,
Phía Nam giáp thửa số 776/320m2. Phía Đông giáp thửa số: 731/450m2. Phía Tây giáp thửa 617/280m2 và 776/320m2. (Theo bản đồ địa chính xã Định Công ngày 26/11/1985 tờ số 1).
Đền thờ gồm bức cuốn 3 cửa, theo kiểu nghinh môn tiền sảnh, giữa cửa chính, hai bên có cửa tả hữu. Hai bên cửa chính có đôi câu đối:
Phụ quốc Lã Công Lê triều chế ban trư trục
Linh phù đoan túc Nguyễn Hoàng sắc phong
Nghĩa là:
Công giúp nước cao như công đức của Lã Công nên được triều Lê xếp vào hàng trụ cột triều đình.
Thần linh thiêng đúng mực nghiêm túc nên được triều Nguyễn phong là bậc phúc thần.
Hai bên bức đại tự còn đắp tạo cảnh sinh động hình trúc hoá long chim thú. Dãy tiền sảnh là một cảnh thần tiên thu hẹp như bức tranh nghệ thuật.
Tiến đến phần điện thờ là một ngôi đền được chuyển dịch từ ngoại đê về quy mô nhỏ, song kết cấu hài hoà gồm ngôi nhà 3 gian, hai hồi hẹp kiến trúc đơn giản, riêng có hai vì rường ở hai hồi trước là chạm trổ cầu kỳ, hai vì giữa con ngang kẻ chuyền làm tôn nghiêm di tích, phần nền lát gạch.
Phần bài trí đồ thờ được chia làm các cung bậc. Ngôi chính tẩm gồm 2 cấp, cấp trên và cấp dưới: Cấp trên dài 1,36m, rộng 0,42m, cao 1,14m, cấp dưới rộng 0,64m, cao 1m, dài 3,6m. Là nơi thờ chính hai vị tổ thuỷ tổ Phạm Đăng Khoa ở trên. Cùng thờ ông Phạm Yết đặt trong long ngai giao ý, có hai thánh vị cùng chung một bình hương. Tiếp theo là lư hương bằng đồng hình chữ nhật, bên dưới có hòm sắc, ống đựng sắc, chúc bản dán chúc văn và các đồ thờ.
Hương án tiền là nơi bày bình hương Hội đồng sơn son thếp vàng. Cao 0,80m; rộng 0,46m; dài 1,07m. Là nơi bày lễ có mâm bóng và các đồ thờ.
Nhà bên tả thờ các vị quan:
Phía bên hữu thờ các vị quan:
Phía trước là hương án Hội đồng ở gian giữa hai gian bên có hương án tả hữu:
Khảo tả mặt bằng: Đền thờ Phạm Quận Công là một công trình khép kín: Phía trên là ngôi Chính tẩm, hai gian nhà dọc: Rộng 2,8m, dài 3,4m. Tiếp theo là ngôi nhà tả hữu hẹp mỗi bên dài 2m, rộng 1m, ở giữa là sân hẹp dài 3m, rộng 2m . Phía trước là ngôi Tiền đường 3 gian. Gian thứ nhất dài 2,5m, gian thứ hai dài 2,1m, gian thứ ba 2,6m, chiều rộng nhà 4,5m.
Nói chung khu đền kiến trúc đơn giản.
Tóm lại khuôn viên di tích còn nguyên vẹn, phần di tích bài trí trang nghiêm đồ thờ còn tương đối đầy đủ, khang trang, thoáng mát.
Đặc biệt trong đồ thờ có long ngai và hai thánh vị là những tác phẩm được chạm khắc ở thờ Lệ (TK17). Tiếp theo là bình hướng sứ thời Lê, lư hương đồng, và năm đạo sắc phong đặc biệt có giá trị.